برنامه جلب مشارکتهای مردمی
سلامتی محور توسعه، و مسایل و مشکلات بهداشتی همان مشکلات توسعه است که نمی توان آن را فقط دربخش بهداشت حل نمود بنابراین جلب مشارکت تک تک افراد جامعه ودیگر بخش های توسعه، برای حل مشکلات بهداشتی در رسیدن به سطح قابل قبول (سلامت برای همه) براساس منشوربین المللی بهداشت، سپتامبر 1978 میلادی از ضروریات است. در این راستا شبکه عظیم وموفق مردمی تحت عنوان رابطان بهداشت که بالاترین مشارکت زنان را در سطح جامعه دارا می باشند در اختیار نظام سلامت است. در برنامه جلب مشارکت مردمی نظام سلامت از همکاری رابطان بهداشت شهری، روستایی و داوطلبان متخصص بهره مند شده است.
رابطان بهداشت شهری:
اجرای برنامه رابطان بهداشت درسطح کشورنه تنها وسیله ای برای دستیابی به اهداف بهداشتی بلکه زمینه سازرسیدن به توسعه مداوم و پایدار درجامعه است وبه همین دلیل بایدبرنامه رابطان بهداشت درچارچوبی گسترده انجام گیرد.برنامه رابطان بهداشت شهری باهدف ارتقاء سطح سلامتی جامعه شهری به ویژه جمعیتهای حاشیه نشین ومحروم بااستفاده ازجلب مشارکت مردمی درسال 1369درشهرری در قالب طرح فعالیت خود را آغاز کرد و بعد از آن با توجه به دستاوردهای مفیدش در سال1371 به صورت برنامه کشوری درآمد ودرسطح استان کرمانشاه درسال1372 با سه مرکز و 150 رابط بهداشت شروع به فعالیت نمود.
انتظارات از رابطان بهداشت شهری:
1. شناسایی خانوارهای تحت پوشش و شناسایی نیازهای آنها و برقراری رابطه مناسب باخانوارها
2. آموزش دانش ومهارتهای بهداشتی وانتقال دانستنیها به خانوارهای تحت پوشش زیرا که رابطان بهداشت بازبان و فرهنگ مردم محله آشنایی دارند و معانی و مفاهیم بهداشتی را بهتر منتقل می نمایند.
3. دعوت از خانوارهای تحت پوشش خودبه مرکزبهداشتی درمانی محله به منظور برخورداری از خدمات بهداشتی که در مرکز ارائه می گردد.
4. گزارش تولدها، مهاجرتها و ازدواج هایی که در منطقه تحت پوشش رابطان بهداشت اتفاق افتاده است.
رابطا ن بهداشت روستایی:
رابطان بهداشت روستایی، زنان داوطلب در امور بهداشتی روستامی باشند که در روستاهای قمروروستاهای اصلی دارای خانه بهداشت که دارای پراکندگی جغرافیایی وجمعیتی زیاد بوده و یا تعداد بهورز موجود با تعداد بهورزمورد نیاز مطابقت ندارد، فعالیت می نمایند.
متون آموزشی رابطان روستایی ،یک سری اطلاعات عمومی درزمینه مسائل بهداشتی و یک سری مباحث اختصاصی براساس اولویت خاص منطقه می باشد.
انتظارات از رابطان بهداشت روستایی :
1. شناسایی خانوارهای تحت پوشش وعهده داری مسئولیت 20-10خانوار روستایی
2. شرکت درکلاسهای آموزشی وانتقال آموخته ها به مردم روستا
3. همکاری بابهورز درسرشماری ابتدای سال
4. معرفی افراد نیازمند به دریافت خدمات بهداشتی به بهورز
5. همکاری با بهورزدرخصوص گزارش دهی وقایع حیاتی درروست
داوطلب متخصص:
کشور ما با توجه به فرهنگ غنی اسلامی درطول تاریخ پیشینه ای صدساله ازمفهوم عینی وواقعی خدمات داوطلبانه ومشارکت های مردمی دارد و ارزشهای اسلامی و ملی ارج گذار فعالیتهای داوطلبانه خیرخواهانه و عام المنفعه است.
خدمات داوطلبانه خدماتی است که افراد خیراندیش بدون انتظار به پاداش مادی برای بهبود زندگی سالم ومناسب دبگران تلاش می کنند و فعالیتهای داوطلبانه چشم انداز مشخصی از مشارکت مردمی است که آنان را درسازندگی و ارتقاء توسعه جامعه و انسان ها سهیم و درگیر می کند. مشارکنت مردمی در قالب داوطلبان سلامت با عنوان رابط بهداشت یکی از توانایی هاست که برای ارتقاء سلامت جامعه و زنان گام برداشته است.
برنامه رابطان بهداشت زمینه های لازم رابرای مشارکت هرچه فعالتر زنان در توسعه اقتصادی، اجتماعی کشور فراهم نموده است و در برخی از گروههای رابطان بهداشت حیطه فعالیت آنها متناسب با نیازهای جامعه توسعه یافته وحتی درامور اجتماعی و خانوادگی به کمک مردم شتافته اند وباشرکت دربرنامه های توانمند سازی وفراگیری حرفه های مختلف قادر شده اند مهارتهای کسب شده را به خانوارهای تحت پوشش خود و جوانان انتقال دهند و نظام سلامت با استفاده از افراد متخصص داوطلب تحت عنوان داوطلبان متخصص و جلب مشارکت های بین بخشی جامعه رابه سوی توسعه پایدار ارتقاء می دهند. در این برنامه هر فردی می تواند درقالب گروه هایی داوطلبانه به شکل مهارتی، آموزشی، حمایتی و هدایتی فعالیت نماید.
انتظارات از داوطلبان متخصص :
افراد متخصص جامعه در قالب گروه های داوطلبانه به صورت سازماندهی شده بخشی از تخصص علمی و مهارتهای کاربردی خود را از طریق آموزش به رابطان بهداشت برای توسعه پایدار و تأمین، حفظ و ارتقاء سطح سلامت افراد جامعه به طور رایگان ارائه می دهند.
شرایط عضویت دربرنامه جلب مشارکت مردمی:
هرفردی که انگیزه اوکمک به اجتماع وهمکاری درتوانمندی وبهبود وضعیت سلامت جامعه می باشد می توانددرصورت احراز شرایط عضویت به جمع داوطلبان سلامت بپیونددتاباهمکاری مشترک مردم وکارکنان بهداشتی هدف عالیه سلامت مردم راتحقق بخشد.
شرایط عضویت دربرنامه رابطان بهداشت شهری:
1. مقبولیت اجتماعی وپیروی ازعرف جامعه
2. خوشنام بودن
3. علاقمند و داشتن فرصت کافی جهت شرکت در فعالیتهای اجتماعی
4. داشتن ظاهر و رفتار مقبول، سنجیده وشایسته
5. ترجیحا"متأهل
6. باسواد (ترجیحا"متوسطه وبالاتر)
7. ترجیحا" داشتن سن 45-20 سال
8. جلب رضایت خانواده برای مشارکت اجتماعی
شرایط عضویت دربرنامه رابطان بهداشت روستایی:
1. بومی بودن
2. داشتن حداقل سواد خواندن ونوشتن
3. توانایی لازم جهت شرکت درکلاسهای آموزشی وانتقال مطالب به مردم روستا
4. مورد قبول بودن از طرف مردم
5. جلب رضایت خانواده برای مشارکت اجتماعی
شرایط همکاری داوطلبان متخصص:
1. داوطلب انتقال تخصص ومهارت خویش به سایرین
2. شرکت درکارگاه شیوه آموزش مشارکتی
3. شرکت سالانه یکباردرجلسه عمومی رابطان بهداشت
4. به فردداوطلب متخصص بعد از دو بار مشارکت وارائه خدمات داوطلبانه کارت عضویت خدمات داوطلبانه تقدیم میگردد.
چگونگی آموزش و زمانبندی کلاسهای آموزشی رابطان بهداشت:
رابطان بهداشت برای کسب آگاهی و مهارتهای بهداشتی هرهفته یک روز به مدت 2ساعت درجلساتی که در مرکز بهداشتی درمانی محل سکونت خویش توسط مربیان دوره دیده برگزار می گردد به صورت فعال شرکت می نمایند و آموزش آنان شامل دودوره است:
الف- دوره مقدماتی :نقش کلیدی در تحکیم روابط مراکز بهداشتی درمانی و رابطان بهداشت دارد. این دوره زمینه ساز فعالیتهای بعدی و جذب رابطان بهداشت است.یکی ازقسمتهای این دوره شناسایی واولویت بندی مسائل بهداشتی محله است که پایه یادگیری آنهااست.طی جلسات بحث رابطان بهداشت نیازهای بهداشتی محله ومردم منطقه خودراشناسایی وباکمک مربیان فهرستی از اولویت مسائل تهیه می کنند.کتاب این دوره تحت عنوان راهنمای فعالیت رابطین می باشد.
ب-دوره تکمیلی:
پس از طی دوره مقدماتی وشروع بکار رابطان بهداشت برگزار می گرددوشامل جلسات وکلاسهایمتنوعی است. رابطان بهداشت دارای مجموعه آموزشی می باشند که درپنج گروه کلی طبقه بندی شده اندکه شامل موارد ذیل می باشد:
کتاب اول: سلامت کودکان
کتاب دوم: سلامت باروری
کتاب سوم: سلامت خانواده
کتاب چهارم: سلامت جامعه
کتاب پنجم: آشنایی بابیماریهای شایع
هریک از این پنج گروه دارای کتابچه های متعددی هستند. کتابچه های متعلق به هرگروه رنگ جلدمشترکی دارندکه شماره هر کتابچه درآن گروه روی جلد قید شده است.